Terug naar Market Garden

 

MONUMENTEN EN GEDENKTEKENS IN NOORD-BRABANT

 

MONUMENTEN LANGS DE CORRIDORROUTE

 

LOMMEL – NEERPELT  (Belgie)                                             JOE’S BRUG

 

 

Plaats: Luikersteenweg – N69 - Kempenkanaal

 

Op de avond van 10 september 1944 veroverden de lrish Guards onder leiding van Lt. Col. J.O.E. Vandeleur een Duitse noodbrug over het Kempisch kanaal. De brug werd in een snelle verrassingsaanval veroverd zonder noemenswaardige verliezen. Het eerste bruggen­hoofd over het kanaal was een feit. Dit bruggenhoofd werd de uitvalbasis voor de Guards Armoured Divisie op zondag 17 september 1944. Van hieruit ging de opmars over de Luikerweg richting Valkenswaard, dat na onverwachte tegenslagen pas 's avonds werd bereikt. De plaquette bij de huidige brug herinnert aan het begin van "Garden", de code­naam voor de aanval over de grond. De codenaam "Market" stond voor de aanval door de lucht.

 

 

BERGEYK                                                         POORT DER BEVRIJDING

 

 

Plaats: grensovergang weg Valkenswaard - Lommel

 

Op 11 september 1944 zette bij de Bergeykse Barrière de eerste geallieerde eenheid voet op Nederlandse bodem. Het waren twee Engelse verkenningswagens van de Household Cavalry, een verkenningsregiment dat was toegevoegd aan de Guards Armoured Divisie, die op 17 september de spits zou afbijten. De eenheid stond onder leiding van luitenant Rupert Buchanan - Jardine. Grensbewoners informeerden hem over Duitse posities, waarna werd verder gereden.Op dezelfde plaats kwam enige dagen later in de nacht van 20 op 21 september de Koninklijke Nederlandse Prinses Irene brigade ons land binnen. Vijftig jaar na dato, op 11 september 1994 was Sir Rupert Buchanan - Jardine weer aanwezig, nu bij de onthulling van dit monument.

 

 

VALKENSWAARD                                               MONUMENT LUIKERWEG

 

 

Ontwerp: Ramaz Gojatie 1994    Plaats: Luikerweg, hoek Dorpstraat, bij café “’t Heertje”

 

Op de Luikerweg bij café "Rustoord", na de oorlog "'t Witte Paard" en nu "'t Heertje" geheten, vond op 11 september 1944 een geanimeerde ontmoeting plaats tussen de verken­ningsgroep van Buchanan - Jardine en plaatselijke bewoners. De Engelsen wilden, komend vanaf de Bergeykse Barrière poolshoogte nemen bij de stenen brug over de Dommel. Nadat ze dat gedaan hadden werd hen door de dochter van de eigenaar van het café een biertje aangeboden. Dat werd maar al te graag geaccepteerd, waarna de Britten weer vertrokken. Echter niet, nadat ze bevolen hadden de al uitgestoken vlaggen nog even op te bergen. De bevrijding was nog niet gekomen.

 

 

VALKENSWAARD                                                       VICTORIEBRUG

 

 

Plaats: Dommelbrug tussen Valkenswaard en de grens

 

De bruggen bij Son, Veghel, Grave, Nijmegen en Arnhem waren tijdens de opmars vanuit België de belangrijkste oversteekpunten. In werkelijkheid ging het om meer dan 20 brug­gen en bruggetjes, die als obstakel genomen moesten worden. De brug, die vlak voor Valkenswaard over de Dommel ligt, was de eerste. Op 11 september was deze al, zoals ver­meld, door de Engelsen verkend. Op 17 september werd de brug in een rij van velen suc­cesvol overgestoken. De benaming "Corridor" op de plaquette verwijst naar de route, die het XXXste Corps - via een uiterst nauwe doorgang van één weg - naar Arnhem en Harderwijk bij het IJsselmeer moest leiden.

 

 

VALKENSWAARD               BEVRIJDINGSMONUMENT

 

Omdat Market Garden voor een aantal plaatsen in Brabant de bevrijding betekende, zijn oorlogsmonumenten vaak onthuld op 17 of 18 september. Dit is nogal eens het geval met monumenten, waarmee men niet alleen Market Garden, maar ook de gehele oor­log wil herdenken. De vrouwenfi­guur in Valkenswaard is zo'n monument. Het geeft de gemeng­de gevoelens weer van vele Nederlanders in de bezettingstijd, machteloos en berustend, maar tegelijk vastbesloten, hoopvol en verlangend naar een betere toe­komst. Een toekomst, die in som­mige Brabantse plaatsen eerder dan elders werkelijkheid werd.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ontwerp: Theo Nahmer 1953

Plaats: Verzetsplein, weg Valkenswaard - Leende

 

 

 

AALST - WAALRE                BEVRIJDINGSMONUMENT

 

In de verzetsheldenbuurt in Aalst staat een bronzen kunstwerk, dat op zeer aanschouwelijke wijze de gevoelens uitbeeldt, die bij Brabanders ontstonden tijdens de bevrijdingsdagen van Market Garden. De drie mens figuren ont­doen zich letterlijk van het keurs­lijf van de nazi - bezetting. Opgesloten in een cocon was er nauwelijks bewegingsvrijheid in de donkere en enge wereld waar­in men was opgesloten. Nu echter barst de cocon open en is de weg vrij naar een nieuw leven vol licht, ruimte en bewegingsvrijheid. Het beeld is een van de vele monumenten, die in september 1994 zijn onthuld.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ontwerp: Karel Zijlstra 1994

Plaats: Aalst – Iman van den Boschlaan

 

 

 

EINDHOVEN                                                         AIRBORNE MONUMENT

 

 

Ontwerp: Ir. André de Bock 1969                           Plaats: hoek Airbornelaan - Kennedylaan

 

Eindhoven werd bevrijd door Amerikanen, die op 17 september op de Sonse heide per parachute of in een zweefvliegtuig (glider) waren geland. Op 18 september bereikten het 506de regiment van de 101ste Airbome Divisie rond twaalf uur 's middags het centrum van de stad. De tanks van de lrish Guards van het Tweede Britse leger waren bij Aalst door de Duitsers tegengehouden, waardoor deze pas tegen half zeven 's avonds Eindhoven bin­nenkwamen. De eerste grote stad in Brabant was bevrijd, alhoewel nog bedreigd. Op 19 september vond nog een Duits lucht bombardement plaats, waarbij meer dan 200 doden vielen. Pas na 21 september, toen na zware gevechten in de hoek Eindhoven - Son - ­Nuenen het strijdgewoel zich naar het noorden verplaatste, kon Eindhoven zich pas echt bevrijd voelen.

 

 

 

EINDHOVEN                                             BEVRIJDINGSRELIEF

 

 

Ontwerp: Jos Reniers 1994                             Plaats: gevel Markt - Marktstraat

 

Op 17 september 1994 is dit reliëf op de Markt van Eindhoven onthuld door Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Bemard samen met een Amerikaanse en een Britse oud-strij­der. Het reliëf bestaat uit twee in elkaar overlopende panelen. De ontmoeting van de Amerikaanse en Britse troepen wordt verbeeld door twee fakkeldragende handen. De vlam­men van de fakkel vormen samen één groot bevrijdingsvuur.

De tekst luidt:

                              Bevrijding Eindhoven 1944 - 1994

                              U.S. 1O1st Airborne Division General Maxwell D. Taylor

                              British 30th Corps General Brian Horrocks

                              'Wie vrijheid vraagt moet de ander vrijheid bieden'

 

 

EINDHOVEN                        BEVRIJDINGSMONUMENT

 

Op het stadhuisplein staat dit bevrijdingsmonument. Het is ont­huld bij de herdenking van Eindhoven 10 jaar bevrijd. De figuren, die de bronzen beelden­groep vormen, stellen de burger, de soldaat en de verzetsman voor, die hun leven hebben gegeven voor de vrijheid.Tussen de kalk­stenen reliëfs in het voetstuk is de tekst te lezen:

 

" Gij die hier staat - Gedenk hun dood -   Hun offer groot -  Voordat gij gaat "

 

 

 

 

 

 

 

 

Ontwerp: Paul Gregoire, Oswald Wenkenbach,

              Jan van der Laan  1953

Plaats: Stadhuisplein

 

 

EINDHOVEN                 BOMBARDEMENT PLAQUETTE

 

Op 19 september 1997 werd in het centrum van de stad ( hoek Rechtestraat/Kerkstraat) een pla­quette onthuld. Deze herinnert aan het bombardement op dinsdag­avond 19 september 1944. Op die avond worden boven Eindhoven plotseling helgele fakkels afge­worpen. Duitsers bombarderen de zojuist bevrijde stad. Circa 70 vliegtuigen laten hun moordende bommenlast vallen. Ze hebben vrij spel, want luchtafweer is nog niet in de stad aanwezig. Bij het bombardement worden 227 bur­gers gedood.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Plaats: hoek Rechtestraat – Kerkstraat 1997

 

 

SON                                                                              PARACHUTIST

 

 

Ontwerp: Jan Lenssen, Jan van Gemert 1964                                Plaats: Europalaan bij vijver

 

Op 17 september 1944 werd Son bevrijd door het 506de Parachute Infanterie Regiment en eenheden van de 326ste Airborne Engineers. De Sonse heide was de voornaamste landings- en droppingsplaats voor parachutisten en zweefvliegtuigen. In Son was de commandopost van de 101ste Airborne Divisie gedurende de eerste drie dagen van Market Garden. Drie dagen lang werd dit gebied met succes verdedigd tegen Duitse aanvallen, waardoor alle taken konden worden uitgevoerd, die noodzakelijk waren voor het welslagen van de opdracht. De herdenkingsplaquette is geplaatst door oud-strijders van de 101ste Airborne Divisie, met vermelding van alle deelnemende eenheden gedurende de strijd in Nederland.

 

 

SON                                               SCREAMING EAGLES MONUMENT

 

 

Ontwerp: Wim Stas 1962                                            Plaats: in de tuin van ‘Zonhove’

 

In de tuin van Zonhove, in 1944 een sanatorium, staat een monument voor de militairen van de Amerikaanse 101ste Airborne Divisie, ook wel "Screaming Eagles" genoemd. Dit vanwege de visarend in hun divisie embleem. Zonhove werd tijdens de Market Garden dagen gebruikt als noodhospitaal. Vele gewonde militairen werden hier met speciaal aange­paste jeeps naar toegebracht, waarna ze door medische troepen, die per glider waren aange­voerd, werden geholpen. De aanwezige kloosterbroeders en zusters hielpen ijverig mee. Vier maanden lang werden hier 2600 gewonden geopereerd en verzorgd.

 

 

SON                                             GEDENKSTEEN

 

Op 17 september 1944 slaagden para's van de 101ste Airborne Divisie er niet in de brug over het Wilhelminakanaal te veroveren. Vlak voor hun ogen lieten de Duitsers de brug in de lucht vlie­gen. Daardoor waren de Amerikanen genoodzaakt het kanaal over te zwemmen. Op dezelfde plaats werd in de nacht van 18 op 19 september een Bailey brug gelegd. Op de plaats waar de eerste Amerikaan het kanaal overzwom, is door de buurtvereniging Kanaalstraat een gedenksteen geplaatst.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Initiatief: Buurtvereniging Kanaalstraat 1994

Plaats: Kanaalstraat bij de brug

 

 

 

 

 

ST.-OEDENRODE                                   MONUMENT TO THE DUTCH

 

 

Ontwerp: Frans Alkemade, André van Bergeyk, Prudy Peters-Broos  1994      Plaats: Corridorweg

 

Het 'Monument to the Dutch' in St.-Oedenrode is een Amerikaans initiatief. Dit door Amerikanen geschonken "teken van dankbaarheid" staat aan de Corridorweg. Het is een eerbetoon aan het Brabantse verzet en de van burgers ondervonden hulp in september 1944. Het idee voor dit monument werd geopperd door de Amerikaanse oorlogsveteraan John Seney bij de 45-jarige herdenking en kreeg gestalte op 21 september 1994. Het monument werd toen onthuld door luitenant - generaal Harry Kinnard. In 1944 was deze Amerikaan commandant van het 501ste Parachute Infantry Regiment, dat deels abusievelijk op een verkeerde plek landde, bijna bovenop het kasteel van Heeswijk. Het monument bevat diver­se taferelen in brons.

 

 

ST.-OEDENRODE                                                                     PROPELLOR

 

 

Plaats: kruispunt Oirschotseweg - Veghelseweg

 

Bij het kruispunt Eerschotse straat/Veghelse weg ligt tegenover het Veghelse tuincentrum De Bever een propeller. Het is de propeller van de C-47 Dakota KG - 498, die behoorde tot het 437ste squadron van de RCAF ( Royal Canadian Air Force ). Het vliegtuig kwam op 21 september terug van een bevoorradingsvlucht naar een terrein ten westen van Arnhem. Het werd door afweergeschut in de buurt van St.-Oedenrode neergehaald. De gehele bemanning kwam hierbij om het leven, vier Canadezen en vier Britten. Van de 10 toestellen in dit squadron werden er op deze dag drie boven Brabants grondgebied neergeschoten.

 

 

ST.-OEDENRODE                          HENKENSHAGE

 

Tussen St.-Oedenrode en Son lan­den in de septemberweek van Market Garden bijna 10.000 mili­tairen. Zij behoorden tot de 101ste Airborne Divisie onder comman­do van generaal Maxwell Taylor. Deze had in kasteel Henkenshage enige dagen zijn hoofdkwartier. Een plaquette op de binnenplaats - ­aangebracht tijdens de 25-jarige herdenking - herinnert aan de strijd, die hier gevoerd is. Een soortgelijke plaquette is ook aangebracht op de gevel van het oude raadhuis. Bij de 40-jarige herden­king in 1984 werd door de 101ste Airborne Division Association een 25 cm hoog beeldje van een para­trooper aangeboden, dat een plaats kreeg in een nis op het voorplein van het kasteel. Het beeldje werd helaas gestolen, maar bij een her­nieuwd bezoek van Amerikaanse veteranen in 1987 werd door de Vereniging Airbornevrienden in Eindhoven een nieuw exemplaar aangeboden.

 

 

Initiatief: 101ste Airborne Division Association 1969

Plaats: binnenplaats kasteel Henkenshage

 

 

 

ST.-OEDENRODE           THOROGOOD MONUMENT

 

Op 21 september sneuvelden op de weg tussen St.Oedenrode en Olland twee Britse militairen van een tankbemanning: John Thorogood en Stanley Matthews. Ze behoorden tot het C squadron van het 44 Royal Tank Regiment. Hun tank werd geraakt door anti­tankgranaten, terwijl ze een opdracht uitvoerden ter onder­steuning van het 502de Parachute Infantry Regiment. In 1994 werd langs de weg waar zij sneuvelden dit monument opgericht. Louis Kleyne, directeur van de Kienehoefschool nam hiertoe het initiatief. George Thorogood, broer van de gesneuvelde John, verrichtte de onthulling, waarbij ook de schooljeugd werd betrok­ken.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ontwerp: Louis Kleiyne 1994

Plaats: weg van St.Oedenrode naar Olland (Rijsinge)

 

 

 

VEGHEL                                                           KANGEROE MOMUMENT

 

 

Ontwerp: Niel Steenbergen                                                     Plaats: Kolonel Johnsonlaan

 

Op 17 september landden parachutisten van het 501ste regiment van de 101ste Airbornedivisie op een droppingzone bij Veghel. De bruggen over de Aa en de Zuid­-Willemsvaart werden snel veroverd. In samenwerking met leden van de plaatselijke bevol­king werden ze daarna versterkt om het gewicht van tanks te kunnen dragen. In de Kolonel Johnsonstraat staat nu een monument, een kangeroe op een zwerfkei. 'Kangaroo' was het codewoord van het 501ste Regiment. Op de kei staat:

 

"Ter eere van de helden van de 101ste Parachutisten Divisie van het Amerikaanse

leger onder commando van Generaal Maxwell D. Taylor - Operatie Market Garden

17 sept 1944 - 28 nov. 1944  -  Noord-Brabant / Gelderland  -

In blijvende dankbaarheid de Regering en het volk van Nederland”

 

 

VEGHEL                                                                                KLONDIKE

 

 

Plaats: Hoogstraat, nabij ‘Kangeroe’ monument

 

Op 17 september 1944 werd het huis van de toenmalige eigenaar dokter Kerssemakers beschikbaar gesteld aan kolonel Johnson, commandant van het 501ste regiment van de 101ste Airborne Divisie.

'Klondike' was de codenaam van de commandopost van dit regiment.

Een 'Screaming Eagle' op de dakversiering, een plaquette bij de voordeur en de naam 'Klondike' met jaartal 1944 op de toegangspoort, herinneren nog steeds aan de commando­post.

 

 

 

GRAVE                                                             PARACHUTE MONUMENT

 

 

Ontwerp: Robert Melsen 1994                                   Plaats: Mars en Wijthdijk – bij Maasbrug

 

Op 17 september 1944 werd in enkele uren tijd de verkeersbrug bij Grave over de Maas veroverd. De brug werd daarbij van beide zijden benaderd door parachutisten van het 504de regiment van de Amerikaanse 82ste Airborne Divisie. Door vlakbij de zuidelijke oprit te landen werden de Duitsers verrast en kon luitenant John Thompson met zijn man­schappen razendsnel de zuidelijke oprit in zijn bezit krijgen. Daarna lukte het een andere gevechtsgroep, komend vanaf Overasselt, de noordelijke oprit te veroveren en kon aan de Divisiecommandant, generaal Gavin, worden gemeld, dat "brug 11" was veroverd. Op de sokkel van het monument staan de emblemen van drie legeronderdelen: de 82ste Airborne Divisie ( "All Americans" ), het Britse 30ste Corps en de Prinses Irene Brigade.

 

 

GRAVE                            MAASKADE MONUMENT

 

Op een muur van de Maaspoort aan de Maaskade ligt een bron­zen parachute. De brug over de Maas was één van de grote hin­dernissen, die genomen moesten worden om het de grondtroepen mogelijk te maken Arnhem te bereiken. Na de verovering van de brug op zondag 17 september kon de Guards Armoured Divisie op dinsdag 19 september in een razendsnelle opmars van Son oprukken naar Nijmegen. Voor de inwoners van Grave is het Maaskade monument een blijven­de herinnering aan die bijzondere 17de september 1944, toen de bevrijding letterlijk uit de lucht kwam vallen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ontwerp: Marcel Joosten 1987

Plaats: bij Maaspoort aan Maaskade

 

 
GRAVE                                                                          CIDER WHITE
 

 

Ontwerp: A. Sanders 1987                                                     Plaats: Oude Stadhuis - Markt
 

In de middag van 17 september was de Maasbrug intact veroverd door parachutisten van de 82ste Airborne Divisie.Tegen de avond werd Grave bereikt. Rond middernacht was de stad – onbeschadigd - vrij.

Het stadhuis werd de commandopost van het 2de Bataljon van het 504de Para Infanterie Regiment: "Cider White". Het regiment had als radiocode 'cider'; de drie bataljons waar­uit elk regiment bestond, hadden als codenamen: 'red, white en blue'. 'White' was de code­name van het 2de bataljon.

 

 Terug naar Market Garden